Dit is 'm dus:
Zes vragen en antwoorden over het Europese besluit om burgers te laten betalen voor hun CO2-uitstoot
Net nu veel burgers zich blauw betalen willen de landen van de Europese Unie nog een extra heffing op de energierekening leggen. Zijn ze gek geworden?
Hans Nijenhuis 19-12-22, 07:00 Laatste update: 08:20
Of juist slim? Zes vragen en antwoorden:
1. Wat is er besloten?
Burgers en bedrijven moeten vanaf 2027 betalen voor de schadelijke uitstoot die ze veroorzaken. Dus automobilisten die diesel of benzine tanken, maar ook kantoren, huishoudens of thuiswerkende zzp’ers die gas verstoken. Maar voor wie zijn huis wil isoleren of elektrisch wil gaan rijden en daarbij hulp nodig heeft komt er al in 2026 een speciaal fonds.
2. Wie heeft dit bedacht?
Frans Timmermans. Althans, die kwam namens de Europese Commissie vorig jaar met zijn zogeheten ‘Fit for 55' pakket. Een reeks wetsvoorstellen die de uitstoot van schadelijke broeikasgassen met 55 procent moeten verminderen in 2030. Europa wil in 2050 klimaatneutraal zijn: niet meer broeikasgassen uitstoten dan de natuur aankan.
Timmermans kwam hier natuurlijk niet mee zonder overleg met de lidstaten, waaronder Nederland. Ook zij willen drastische maatregelen tegen klimaatverandering. Onderhandelaars van die 27 landen zijn nu samen met het Europees Parlement voorstel voor voorstel aan het bespreken en in wetgeving aan het gieten. Vorige maand kwam zo al het besluit dat er vanaf 2035 geen nieuwe benzine- en dieselauto’s mogen worden verkocht. Dit weekend volgden uitbreiding van ETS en de instelling van een klimaatfonds.
3. ET wat?
ETS. Veel fabrieken, zoals Tata Steel, stoten bij hun productie broeikasgassen uit. Die zijn mede oorzaak van de opwarming van de aarde. Sinds 2005 moeten energiecentrales en de zware industrie in de EU daarom ‘emissierechten’ hebben. Elk jaar geeft de EU minder van die rechten uit. Fabrieken die schoon produceren kunnen hun rechten verkopen. Dit emissiehandelssysteem (ETS) stelt bedrijven dus voor de keuze: minder gaan uitstoten of meer gaan betalen. In de sectoren waar dit systeem geldt is de uitstoot al teruggedrongen met 41 procent. De onderhandelaars hebben afgelopen weekend afgesproken dat dit in 2030 naar 62 procent moet. Ook zeeschepen gaan onder het ETS-systeem vallen. Eerder deze week spraken ze al af dat fabrieken van buiten de EU ook zulke rechten moeten betalen als ze hun waar in de EU willen verkopen.
4. De vervuiler betaalt, dat is toch mooi?
Ja, maar wij als burgers vervuilen ook. In 2021 kwam van alle broeikasgassen in Nederland 32 procent door de industrie, 19 procent door energiecentrales, 18 procent door binnenlands verkeer en vervoer, 16 procent door de landbouw en 15 procent door de ‘gebouwde omgeving’: de verwarming van huizen en kantoren. Daarom wordt het systeem van uitstootrechten nu uitgebreid naar wegverkeer en gebouwen. Pompstations en energiebedrijven gaan de heffing innen.
5. En wat als ik dat niet kan of wil betalen?
Het wordt een wet. Maar niet kunnen, daar komt hulp voor: een klimaatfonds met ruim 86 miljard euro. Geld om de kosten van woningisolatie of aanschaf van zonnepanelen, warmtepompen of een elektrische auto omlaag te brengen voor wie daarbij steun nodig heeft. Hoe dat precies gaat beslist elk land afzonderlijk. Het fonds wordt gevuld uit de inkomst van de heffingen die vervuilers betalen. Op initiatief van het parlement komt dat fonds er al een jaar éérder dan de heffingen: wie op tijd verduurzaamt betaalt daarna minder of zelfs niets.
6. Maar toch, de prijzen zijn al zo hoog. Zijn ze gek geworden daar in Brussel?
De timing is ongelukkig, dat zien de onderhandelaars zelf ook wel. Het oorspronkelijke idee dateert al van vóór de oorlog in Oekraïne en de daaropvolgende stijging van de energieprijzen. Daarom is afgesproken dat het systeem pas ingaat als die prijzen weer dalen richting het vooroorlogse niveau, zegt Europarlementariër Esther de Lange (CDA).
,,Als de prijs ook in 2027 nog hoog blijft, kan de invoering met een jaar worden uitgesteld.” Zij onderstreept ook dat de impact van het nieuwe systeem ,,veel kleiner zal zijn dan de prijsstijgingen die we de afgelopen maanden hebben gezien.” Voor de gemiddelde Nederlander gaat het om ongeveer 100 euro per jaar. En ten slotte: Brussel is inderdaad de vergaderplek, maar de lidstaten zitten zelf aan tafel. Minister Jetten (Klimaat) heeft de Kamer ook telkens op de hoogte gehouden.
Lekker 'democratisch' allemaal....