Lichter vliegwiel e36 4 en 6 cilinder

[Jan-Willem]

Ik had wat informatie uit gewerkt mbt een M20 vliegwiel op een e36 motor.
Mocht iemand aanvullende informatie hebben of kritiek vol je dan vrij om te reageren

Intro
De e36's motoren hebben allemaal origineel een zwaar vliegwiel en ook vaak dubbel massa.
Het voordeel hier van is dat de motor wat soepeler word het nadeel is dat de auto minder fel op het gas reageert.

Wat mij opviel bij een standaard 328i is dat bij het gas geven de motor lang na blijft "ijlen" hij zakt langzaam terug naar stationeer toerental.
Gelukkig lenen de oude M20 motoren ons een licht enkel massa vliegwiel!

De e36 gebruikt wel is enkelmassa vliegwielen op de M43, M43 en de M50B25 en M52B20.
Deze zijn nog steeds vrij zwaar die op de M40 en M43 zit is bijna 10kg!
Bij de 320i hebben de auto's met oem airco wel vaak een dubbelmassa vliegwiel.

Eigen ervaring
Met mijn 318iS e30 had ik een M40 vliegwiel gemonteerd, deze was iets lichter meer het reed wel erg fijn, lekker fel op het gas!

Twee maatje van mij hebben een 6,3kg in hun 328i e36 gebouwd, loopt keurig stationeer, rijd gewoon normaal weg maar bij een zachte streling van het gaspedaal schiet de auto al vooruit.
De roterende massa vreet energie een lichter vliegwiel brengt je niet meer vermogen door maar je hebt wel minder aandrijfverliezen.

Het oppakken van de koppeling is ook iets directer, wat iets soepeler om gaan met de koppeling vereist.
Ik dacht altijd dat een licht vliegwiel een nadeel zou zijn de bult op maar dat is in de praktijk helemaal niet zo, ik had het gevoel dat de auto zelfs nog makkelijker tegen de bult op trok!

Koppeling
De volgende maten koppeling worden gebruikt in de e36
M40/M42/M43/M44 215mm
M50/M52 320i - 325i 228mm
M52B28/S50B30/S50B32 240mm

Een M20 heeft een 228mm koppeling, op een 328i met 238pk en 315nm koppel aan de krukas gaat dit prima.
Als je veel meer vermogen hebt zal er toch een andere drukgroep en koppeling gemonteerd moeten worden die meer koppel aan kan.

Vliegwiel
Het mooiste is een origineel M20 vliegwiel die 6,3kg weegt, deze vind je op de e28, e21 en vroege e30's.
Het veel gebruikte 8,5kg vliegwiel past niet omdat die aan de achterkant tegen het blok aan loopt, dit kan wel afgedraaid worden zodat die wel past.

Drukgroep en druklager
De drukgroep van een enkelmassa vliegwiel is hoger omdat het vliegwiel dunner is.
Waar je op moet letten is dat je dezelfde hoogte hebt van de originele situatie naar de nieuwe situatie.
Je moet de afstand meten van de krukas van het vliegwiel tot de bovenkant drukgroep waar het druklager tegen aan komt.

Dit doe je met de koppeling en de drukgroep op het vliegwiel gemonteerd.
Deze moet hetzelfde zijn als origineel!

Als deze afstand lager is kan je de drukgroep niet ver genoeg indrukken met het druklager om de ontkoppelen.
Bij beide M52B28 met het lichter vliegwiel was dit niet nodig en hebben de het druklager van een M20 gebruikt.

Wel heb ik is ergens gelezen dat hier soms verschil in zit en de nieuwe situatie lager uit komt, is dat het geval dan kan je een druklager van een e21 323i gebruiken dat druklager is namelijk zelf hoger.

Startmotor
In het vliegwiel van een e36 naar M20 zit 1 tand verschil, de originele e36 startmotor gaat niet passen.
Het mooiste is een startmotor van een latere e30 met een M20, deze zijn licht en passen plug and play.
De vroege M20 motoren hebben allemaal een hele zware grote startmotor, die past ook maar krijg je er bijna niet op.

Hoeveel verschil in het totaal pakket

Als je wilt weten wat voor vliegwiel in je auto zit kan je dit opzoeken op bmwfans.info onder engine
Als je dat weet kijk je wat de drukgroep en de koppeling weegt, die is bij een enkelmassa M20 vliegwiel iets zwaarder vooral in vergelijking met een M40/M42/M43/M44.

Voorbeeld
318iS M44
Vliegwiel 12.2kg
Koppelingset 5kg
Totaal 17.2kg

323i e21
Vliegwiel 6,3kg
Koppelingset 6,7kg
Totaal 13kg

Welke onderdelen
M20 6,3kg vliegwiel ( €50-€75 )
M20 koppelingset ( €170 LUC ( origineel ) duitse ebay )
M20 startmotor (€50-€75 )
Met een te lage drukgroep ten opzicht van de originele situatie een e21 323i druklager

Extra info
http://forums.bimmerforums.com/forum/sh ... eel-on-M50" onclick="window.open(this.href);return false;
http://www.tuning-gids.nl/vliegwiel.htm" onclick="window.open(this.href);return false;
bmwfans.info ( zonder www )

http://www.ebay.de/itm/Kupplung-Kupplun ... 5d43ffc742" onclick="window.open(this.href);return false;

[Knot]

Thx. Alle info is welkom natuurlijk!

[Jussi]

Ik heb Bas Roos eens gemaild om het vliegwiel van mijn M52B28TU af te draaien:

Een vliegwiel afdraaien gaat altijd ten koste van een rustige (stationair) loop en als je geen echte racemotor hebt (hoog toerental) dan verlies je veel koppel onderin, je krijgt er geen pk’s bovenin voor terug. Je schrijft dat een en ander stock is, dus een licht of massief vliegwiel lijkt mij een slechte keuze. Zeker als je de auto dagelijks gebruikt voor normaal verkeer.

Dat de motor wat gezapig is zit in de totale setup van de motor en ecu: enerzijds wil niemand een onrustige motor, anderzijds moet hij aan o.a. milieu eisen voldoen. Jouw elektrische gaspedaal en de ken-velden van de motor maken hier een groot deel van uit.

Kortom, fijne motor, maar geen emotie. Overigens lastig om aan het karakter veel te doen.

Hij vergist zich wel dat ik een elektrisch gaspedaal heb maar zijn uitleg lijkt verder wel plausibel.

[Knot]

Ik heb het ook niet gedaan, pas een OMP 5 puk sinterkoppeling erin gezet met nieuw druklager en standaard drukgroep en vliegwiel gehouden, loopt de motor het mooiste mee als je m ook op straat gebruikt.

[328Ti]

Ik had wat informatie uit gewerkt mbt een M20 vliegwiel op een e36 motor.
Mocht iemand aanvullende informatie hebben of kritiek vol je dan vrij om te reageren

>

Een M20 heeft een 228mm koppeling, op een 328i met 238pk en 315nm koppel aan de krukas gaat dit prima.
Als je veel meer vermogen hebt zal er toch een andere drukgroep en koppeling gemonteerd moeten worden die meer koppel aan kan.

Leuk stukje Jan Willem. Altijd goed deze ervaringen. Alleen 238pk/315Nm op een standaard M52B28 lijkt me iets teveel. Of bedoel je een M20 EtA die is gemodificeerd?

Verder heb ik andere ervaringen met koppelingen. De OEM 228mm koppeling slipte bij mij door op een M52B28. Uiteindelijk overgestapt naar 240mm. Mijn ervaring is dat 250Nm/260Nm de max is voor een 228mm koppeling.

[RonV]

Onze ervaring met de gemodificeerde E30 die we voor trackdays ed gebruiken:

M50 motor - we hebben een M30 vliegwiel nog een kilo laten afdraaien (rond de 5 kg), en de starterkrans erom gemonteerd die bij de startmotor hoort die we hadden liggen. Met standaard drukgroep en plaat ging dit prima. Geen na-ijlen van de motor door het dual-mass vliegwiel. Koppeling on het ook makkelijk aan.

S50B30 motor - Het zelfde vliegwiel gehouden (228 mm), en een Sachs performance sinterplaat en drukgroep. Power en koppel van de M3 motor vallen net binnen de specificaties van Sachs. Als alle sinterplaten is dit een bijna binaire aangelegenheid - grijpt aan of niet. Nu anderhalf jaar in gebruik en werkt ok. We krijgen wel wat "piep"-geluiden nu bij het aangrijpen. Een keertje gas geven in de pits is leuk: de motor toert heel snel op, je krijgt een beetje het gevoel van een inertie-loze koppeling. Past goed bij de M3 motor. Voor straatgebruik zou ik toch de 240 mm doen, denk ik.

Oh ja - er zit een heel speciale druklager in (de standaard lagers zijn niet lang genoeg (krijg je geen slag) - Bas Roos heeft ze.

[RonV]

Sorry dubbele post

[Jan-Willem]

Stationeer loop is gewoon rustig, viel mij echt 100% mee.
Om eerlijk te zijn echt rustig heb ik niet gereden, maar vond het in verkeer gewoon lekker rijden.
De auto komt gewoon makkelijker van de plek.

Ik had wat informatie uit gewerkt mbt een M20 vliegwiel op een e36 motor.
Mocht iemand aanvullende informatie hebben of kritiek vol je dan vrij om te reageren

>

Een M20 heeft een 228mm koppeling, op een 328i met 238pk en 315nm koppel aan de krukas gaat dit prima.
Als je veel meer vermogen hebt zal er toch een andere drukgroep en koppeling gemonteerd moeten worden die meer koppel aan kan.

Leuk stukje Jan Willem. Altijd goed deze ervaringen. Alleen 238pk/315Nm op een standaard M52B28 lijkt me iets teveel. Of bedoel je een M20 EtA die is gemodificeerd?

Verder heb ik andere ervaringen met koppelingen. De OEM 228mm koppeling slipte bij mij door op een M52B28. Uiteindelijk overgestapt naar 240mm. Mijn ervaring is dat 250Nm/260Nm de max is voor een 228mm koppeling.

Nee die is ook zeker niet standaard meer, M50inlaat, spaghetti, M50B20 EMS en chip

Bij deze is ook een nieuwe drukgroep en koppeling geplaatst.

Bij de originele 328i met hetzelfde vliegwiel is de koppeling gebruikt die bij het vliegwiel zat, gaat tot nu toe prima.
Al zou de druk op de koppelings plaat verder afnemen als die slijt.

Onze ervaring met de gemodificeerde E30 die we voor trackdays ed gebruiken:

M50 motor - we hebben een M30 vliegwiel nog een kilo laten afdraaien (rond de 5 kg), en de starterkrans erom gemonteerd die bij de startmotor hoort die we hadden liggen. Met standaard drukgroep en plaat ging dit prima. Geen na-ijlen van de motor door het dual-mass vliegwiel. Koppeling on het ook makkelijk aan.

S50B30 motor - Het zelfde vliegwiel gehouden (228 mm), en een Sachs performance sinterplaat en drukgroep. Power en koppel van de M3 motor vallen net binnen de specificaties van Sachs. Als alle sinterplaten is dit een bijna binaire aangelegenheid - grijpt aan of niet. Nu anderhalf jaar in gebruik en werkt ok. We krijgen wel wat "piep"-geluiden nu bij het aangrijpen. Een keertje gas geven in de pits is leuk: de motor toert heel snel op, je krijgt een beetje het gevoel van een inertie-loze koppeling. Past goed bij de M3 motor. Voor straatgebruik zou ik toch de 240 mm doen, denk ik.

Oh ja - er zit een heel speciale druklager in (de standaard lagers zijn niet lang genoeg (krijg je geen slag) - Bas Roos heeft ze.

Jij had dus het vliegwiel van een oude M30 228mm?

M30 vliegwiel is ook een interessante optie, vooral als deze met de 240mm koppeling te gebruiken is.
De M30B30 en M30B34/35 hebben een 240mm en origineel veel koppel, die zou meer kunnen hebben dan een originele 228mm koppeling.

Als ik weer in de garage box ben ga ik is kijken, heb nog een OEM M30 6,7kg vliegwiel en een OEM M20 6,3kg vliegwiel.

Als de starterkrans even groot is en als de hoogte van het vlak dat tegen de krukas aan zit tot de starterkrans gelijk is moet het passen icm juist startermotor.

Toch van het zware dubbelmassa vliegwiel af maar ook hufter proof op de 328i en M3 motoren.

[RonV]

Sorry Jan Willem,

Mijn fout verkeer getypt - het is een vliegwiel van een M20 motor, met een 228mm Sachs drukgroep en sinterplaat op de S50B30.

Overigens draaien beide motoren (M50 en S50B30) met het lichte vliegwiel prima en rustig stationair (standaard nokkenassen dat wel).

Waarom lichter en geen duaal-mass - dat na-ijlen van de motor met dual-mass vliegwiel is niet erg bij straatgebruik; het snel terugvallen in toeren is handig en voorspelbaar op een circuit. Of de motor sneller toert, kan ik eigenlijk niet zo zeggen.

BTW re startmotor - is ook wel mogelijk om andere startmotor te monteren. Wij hadden een startmotor met fijne vertanding, en toen hebben we de bijbehorende starterkrans om het vliegwiel heen gekrompen.

mvg
Ron

[Jussi]

Maar jullie ondervinden dus geen koppelverlies zoals Bas Roos vertelt?

Zoals ik het hoor ondervinden jullie gewoonweg geen nadelen aan het licht vliegwiel.

[RonV]

Maar jullie ondervinden dus geen koppelverlies zoals Bas Roos vertelt?

Zoals ik het hoor ondervinden jullie gewoonweg nadelen aan het licht vliegwiel.

Moeilijk te zeggen of er koppelverlies optreedt - de auto heeft een eindoverbrenging (3.73) die met een vijfde versnelling (1:1) in combinatie met 15" wielen een top op levert van net geen 220, en met 17" wielen rond de 225. Met andere woorden, je zit eigenlijk altijd boven de 4000 toeren op een circuit en dan gaat het gevoelsmatig meer over vermogen en toeren dan over koppel (de auto is lichter dan een E36, ik merk dat we een standaard E36 M3 wel voorbij trekken). Het is wel goed als je dan kunt heel-en-toe remmen en terugschakelen zodat de motor in het juiste toerental terechtkomt in de vorige versnelling - met het lichte vliegwiel moet je dat wel, omdat de motor bij gas loslaten (en koppeling in) vrijwel onmiddellijk stationair draait. Ik zou geen dual-mass vliegwiel willen op het circuit.

Tom en ik hebben ook een E36 M3 (met 3.2 motor) voor straatgebruik, en deze is helemaal standaard. Dan is het dual-mass vliegwiel (samen met de clutch delay valve) comfortabel - bij elke keer schakelen kun je bijv. geleidelijk terugschakelen (zonder dat de motor onmiddelijk doodvalt) - gaat vrijwel zonder schokken. Want ons wel stoort bij de standaard setup is dat het lijkt alsof de koppeling niet onmiddellijk vrij komt als je het pedaal intrapt - waarschijnlijk die beruchte clutch delay valve (nooit gehad op de racer). ook weer moeilijk te zeggen of er nu meer koppel zou zijn met de dual-mass dan met het lichte vliegwiel. Voor mij is het dual-mass vliegwiel prima voor straatgebruik, en het lichte vliegwiel goed voor circuit gebruik, en zou ik nooit allebei willen.

Wat je eigenlijk wil weten denk ik, is een vermogens/koppel-curve voor een zelfde motor met dual-mass en met licht vliegwiel- helaas hebben we die niet, maar er zal vast iemand zijn die dat heeft uitgezocht? Bijv. UUC Motorwerks heeft een mooi staatje:

http://www.uucmotorwerks.com/flywheel/h ... _works.htm" onclick="window.open(this.href);return false;

Een eventuele toename in koppel en power zou volgens UUC beter te merken zijn in de lagere versnellingen - nou die kunnen we door de overbrenging niet echt gebruiken (pas de drie wordt nuttig), en in de hogere versnellingen is een eventuele toename van 3-5 pk niet te merken (op de 286 pk van de standaard motor).

[GTRene]

minder koppel krijgt een motor niet door een lichter vliegwiel...

minder momentum wellicht wel ivm massa wat normaal doorstoomt/drukt/draait en of eerst pk's nodig heeft om in snelheid om te zetten.

[Mari Oh Oh!]

minder momentum wellicht wel ivm massa wat normaal doorstoomt/drukt/draait en of eerst pk's nodig heeft om in snelheid om te zetten.

Aan de andere kant is dat alleen maar bij een (ont-)koppel actie. In alle andere gevallen betekent een vliegwiel met een lager traagheidmoment dat er minder massa tegenwerkt bij acceleratie. En vooral in lagere versnellingen kan dit nog redelijke impact hebben.(Zie ook linkje RonV) Ik zou me eigenlijk alleen zorgen maken over de stationairloop, voor de rest is een lager vliegwiel bijna altijd fijner. Sowieso omdat toerental daling door veel moderne ECU's(en drive-by-wire) toch vertraagd wordt.

[RonV]

minder momentum wellicht wel ivm massa wat normaal doorstoomt/drukt/draait en of eerst pk's nodig heeft om in snelheid om te zetten.

Aan de andere kant is dat alleen maar bij een (ont-)koppel actie. In alle andere gevallen betekent een vliegwiel met een lager traagheidmoment dat er minder massa tegenwerkt bij acceleratie. En vooral in lagere versnellingen kan dit nog redelijke impact hebben.(Zie ook linkje RonV) Ik zou me eigenlijk alleen zorgen maken over de stationairloop, voor de rest is een lager vliegwiel bijna altijd fijner. Sowieso omdat toerental daling door veel moderne ECU's(en drive-by-wire) toch vertraagd wordt.

Stationair loop is inderdaad belangrijk bij een lichter vliegwiel - bij de BMW motoren die we hebben gebruikt, was er eigenlijk geen probleem met stationairloop of uitval.

Ik had wel een probleem bij een Porsche 3.6 motor ( die uit de 964) met scherpere nokkenassen en een heel licht vliegwiel - de standaard computer (uit 1992) was niet in staat om de toerenval te detecteren - als je je gas losliet om over te schakelen, viel de motor uit. Een computer van een 911 RS uit die tijd kon dat iets beter, maar was waarschijnlijk het beste geweest om iets meer massa te laten aan het vliegwiel. Uiteindelijk moeten leren om heel-en-toe of side-flip toe te passen bij terugschakelen - bij straatgebruik een beetje van "ik-kan-racen".

[RonV]

Nog ff een vraag:

heeft iemand ervaring met de race-koppelingen van Sachs, dwz die met twee plaatjes van 184 mm? Hier is de URL waar ze te vinden zijn.

http://www.sachsperformance.com/ZF-Sach ... _5398.html" onclick="window.open(this.href);return false;

Ik ben benieuwd wat de effecten zijn - ik weet dat ze geleverd zijn in NL, heb er wel eens een zien liggen...

[Milka]

Ik ben bezig een swap van een m52b28 incl. bak in een e30.
Blok krijgt M50 inlaat, M54b30 inlaat nokkenas en rvs spaghetti uitlaat, op basis van wat ik zoal lees moet dit rond de 230pk uitkomen.

ondertussen drie vliegwielen verzameld,
11.4kg m52
10.4kg m50
8.4kg m20

De m20 is gezien de kgs de meest logische optie.
Wat ik begrijp moet die aan de achterkant worden afgedraaid om te laten passen.

De voorkant heeft volgens mij geen specifieke bewerking nodig om de 240mm koppeling te accepteren.
Alleen wanneer ik de 240mm drukgroep van de m52 er op probeer te passen, komende de sparingen niet overeen:

Hoe moet dit dan werken?
Nadeel van deze oplossing, niet gecontroleerd, maar schijnbaar ben je dan het BDP blokeer punt kwijt.
Wat voor een amateur als ik niet handig is bij de opbouw dadelijk.

De m50 is zwaarder maar altijd nog lichter dan de m52, geen geklooi met blokkeren en startmotor.
Moet afgedraaid worden om een 240mm koppeling te pakken, dan kan ik ook meteen wat aan de kilos doen.

M52 is gezien bovenstaande eigenlijk geen optie, tenzij het afdraaien een kostbare aangelegenheid wordt.

En dan een std M3 koppeling en drukgroep er in omdat die de pk's makkelijk aan kan?

[Crookie]

De pk’s toename lijkt mij niet nodig om een m3 koppeling te monteren aangezien de 328 bak ook op de 3.0 m3 zit en koppelingen allebei 240mm zijn.

Een lichter vliegwiel zou niet mijn keuze zijn vanwege de sneller afnemende toerentallen.

[Milka]

De 8.4 stoorde me in ieder geval niet de e30
Nou is de bewegende massa van een m52 mss wat meer; maar de oem is nu wel erg zwaar.
Dus afdraaien naar een 8kg zal leuk zijn voor het makkelijk laten toeren van het blok en het terugvallen zal nog redelijk normaal zijn. Was het een stadsauto / file rijder dan is het meer comfy om oem te blijven. Maar daar is deze auto niet voor gedacht

[Bert ///M3]

Wat onderbelicht is vaak is dat het ook de andere kant op werkt.

Stukje achtergrond info. De reden dat de vliegwielen op auto's tegenwoordig zo zwaar zijn is niet alleen comfort. Maar ze schakelen tegenwoordig tijdens 'overrun' dus afremmen zonder gas de injectie uit (al sinds het E36 tijdperk of zo) Dat heeft als nadeel dat je auto veel harder op de motor afremt.

Als ik in mijn M3 met JB vliegwiel bijvoorbeeld na afremmen instuur dan moest je richting apex wat gas bijgeven ipv bijremmen. Ook constante snelheid houden is moeilijker. Op mijn M3 heb ik daarom fuelcut uitgezet.

Daarom zou ik dus geen lichtere vliegwielen gebruiken op straatauto's, ook al is het een speelauto. Nog los van de problemen die je er mee krijgen kan, zoals loslopende vliegwielbouten / trillingen enz op BMW 6 cylinders.

[Flamman]

Ik heb het vliegwiel van mijn 323ti vervangen voor een enkel massa vliegwiel en deze wat verlicht door er aan de achterzijde wat af te draaien en daarna te balanceren.
Uit mijn hoofd zat deze op 8.5 kg.
Dat rijdt perfect, is wel iets gevoeliger voor trillingen in de koppeling maar de motor voelt er een stuk sneller door, groot verschil.
Je merkt wel dat de stappenmotor voor stationair regeling bijna dicht moet bij warme motor omdat er zo weinig kracht nodig is om de motor rond te laten draaien.
Mijn advies zou dus zijn om niet lager te gaan dan 8.5kg.

[Milka]

Thx voor deze aanvullingen

[jessedehaan]

Bij mij zat er origineel een 14kg vliegwiel met 228mm koppeling op de M43TUB19 motor. Met het wisselen van de koppeling is daar een ouder M43 vliegwiel (non airco) van 10 kg ingegaan. Dat is ook nog afgedraaid tot 8,5kg en gebalanceerd met de drukgroep erop. Ook zijn de balansassen (3kg aan draaiende delen, 5kg behuizing) verwijderd en de olietoevoer daar naartoe afgedopt.

(onderaan deze pagina staan foto's: viewtopic.php?t=39584)

Op de testbank gaf dit 0 pk extra, terwijl het toch zoveel beter voelde (gevoelsmatig meer dan de chip die 10pk bracht). In de uitdraai van toeren uitgezet tegen tijd kon je wel zien dat de motor zo'n 20% sneller op toeren kwam (5 ipv 6 seconden nodig had voor 1500-6200 toeren). En dat geeft wel iets aan van hoeveel responsiever de motor is. Ook voelt het meer levendig omdat bij het schakelen de toeren ook niet meer zo akelig traag terugvallen. Wel heb je op de warme motor wat gearbox chatter. Heb het toen gewissseld voor iets dikkere olie (mix van Synchromax ATF en 75w90)

Nadeel is wel dat dit oude vliegwiel met een kleine koppeling van 215mm kwam. Dat is toch wat onderbemeten bij sportief rijden of ergens achteruit omhoog draaien bijvoorbeeld. Daarom zoek ik na bijna 80.000km langzaam naar een volgende koppelingsset en dit lijkt me wel wat: Nog eens 5kg minder aan vliegwielmassa.

Misschien is die set ook wel wat voor jou Milka. Heeft iemand hier al ervaring mee? En zou je voor nog wat meer marge altijd voor de 240mm optie met M30 startmotor moeten gaan die op het einde vd advertentie ook genoemd wordt?

https://www.motorsportparts.nl/bmw/bmw- ... -koppeling

[Milka]

Hoi Jesse

Uiteraard ken ik Hardeman en ook deze set.
Maar ik heb besloten dit te laten voor wat het is.
Dit nav de woorden van Bert en afweging waar stop je je geld in. Dit kan altijd later nog. Eerst maar eens zien dat ik een goed draaiende motor krijg.