Intellectueel tekort kabinet-Rutte erger dan schuldenlast Nederland
door Steven de Jong
ECONOMIE De kredietwaardigheid van een land wordt niet alleen bepaald door de hoogte van het begrotingstekort, maar ook door de economische groei. Een regering die de crisis denkt op te lossen met vasten en stokslagen is als een konijn dat met open ogen in de koplampen van een aansnellende auto staart.
Deze sneer deelt Bas Jacobs, bijzonder hoogleraar openbare financiën, vandaag uit aan de Nederlandse regering. “De wens tot harder bezuinigingen vergroot de economische neergang”, luidt zijn kritiek op de Miljoenennota. Op economensite Mejudice.nl rekent hij af met de gedachte dat de grote economische problemen te herleiden zijn tot een hoge staatschuld.
Voorkom een run op eurolanden
Kijk naar Japan, zegt de professor. “Waarom betaalt dit land met een staatsschuld van meer dan tweemaal het nationaal inkomen een lagere rente op staatsleningen dan Duitsland, het meest kredietwaardige land van Europa? Waarom betaalt Spanje met een schuld die substantieel lager is dan die van Engeland dan een rente die meer dan twee keer hoger is? Waarom betaalt de VS – met enorme budgettaire problemen – een rente die bijna net zo hoog is als die van Duitsland?”
Het antwoord is volgens hem dat er geen lender of last resort voor overheden in de eurozone is. Een lender of last resort geeft overheden de garantie dat ze impopulaire obligaties altijd nog kwijt kunnen bij een centrale bank. Het ontbreken van deze mogelijkheid kan volgens de hoogleraar leiden tot een run op Eurolanden, het equivalent van een bankrun. Houders van Griekse, Italiaanse, Ierse, Portugese of Spaanse obligaties verkopen hun waardepapieren uit angst geld te verliezen. “Rentes stijgen, waardoor de angst van beleggers wordt bevestigd dat ze hun geld kwijtraken. Een self-fulfilling prophecy is nu gaande in de eurozone”, aldus Jacobs. De analyse dat de problemen in de Eurozone alleen te maken hebben met schuld, is volgens hem veel te simpel, de oplossing – bezuinigen – evenzeer.
Wat Jacobs betreft moet de Europese Centrale Bank (ECB) zonder enige reserve doorgaan met het grootschalig opkopen van obligaties, teneinde de run op Eurolanden te stoppen. Het noodfonds kan de verliezen op openmarktoperaties van de ECB financieren, maar kan ook – als het operationeel is – deze taak van de ECB overnemen, stelt hij. “Het noodfonds moet dan wel verviervoudigd worden.” Jacobs maakt hierin een onderscheid tussen landen die solvabel zijn (al dan niet na enige hervormingen), zoals Spanje en Italië, en landen die failliet zijn, zoals Griekenland, en misschien ook Portugal en Ierland. “De ECB moet uiteraard niet doorgaan met geld verbranden door obligaties van failliete landen op te kopen.”
Laat begrotingsregels vieren bij economisch ontij
Ondertussen heeft Jacobs een aantal ideeen voor structurele hervormingen. De AOW in drie kabinetstermijnen ophogen tot 68 jaar, beperking WW-duur, loon naar werk in plaats van leeftijd, versoepeling ontslagrecht en leeftijdsspecifieke zorgpremies. Daarnaast wil hij het ‘too-big-to-fail’ probleem oplossen door banken te dwingen om de kosten van bankreddingen te delen en hun spaaractiviteiten van zakenbankactiviteiten te scheiden. “Tot slot moet de fiscus stoppen met het aanjagen van financieel risico via de hypotheekrenteaftrek en de bevoordeling van schuldfinanciering in de vennootschapsbelasting.”
Rutte en zijn financiënminister De Jager doen er volgens Jacobs goed aan John Maynard Keynes nog eens te bestuderen. “Volgens hem was de Grote Depressie te wijten aan de weigering van overheden om de begrotingsteugels te laten vieren bij economisch ontij. Rutte moet deze fout niet herhalen. We weten ook dat de Grote Depressie nooit zulke diepe sporen had kunnen trekken als overheden niet en masse zouden bezwijken voor protectionisme. Dat protectionisme vindt nu zijn uitweg via de anti-Europasentimenten die overal de kop op steken.”
De combinatie van “electoraal opportunisme” en “intellectueel gebrek” leidt volgens Jacobs tot een economische ravage. “Ze moeten daarmee ophouden om de Eurocrisis effectief te managen, een meltdown van de Eurozone te voorkomen en de geloofwaardigheid van de Nederlandse politiek niet nog verder te ondermijnen.”
Overheidsbeleid schuldig aan afnemend risicobesef
Jaap van Duijn, oud-hoogleraar economie en auteur van De Schuldenberg (De Bezige Bij, augustus 2011), wijst erop dat Nederland een van de hoogste gezinsschulden ter wereld heeft. “Dat juist in Nederland de gezinsschulden zo hoog zijn, is een gevolg van de hypotheekrenteaftrek, die de netto te betalen rente nog eens halveert. Daardoor kan de koper veel meer lenen en worden de huizenprijzen opgedreven”, schrijft hij vandaag op Socialevraagstukken.nl.
Veel leed had volgens Van Duijn voorkomen kunnen worden als banken in de westerse landen stevige vermogensbuffers hadden gehouden, de centrale banken de rentes eerder hadden verhoogd en er strenger toezicht was uitgeoefend. De crisis was niet het gevolg van een aardbeving of een tsunami, besluit de econoom. Het kwam door afnemend risicobesef.
Bron:
http://www.nrc.nl/nieuws/2011/09/21/int ... nederland/" onclick="window.open(this.href);return false;
