Dit is waarom Greta Thunberg zoveel haat oproept
Zelfs president Trump kon het gisteren niet laten om te reageren op de speech van Greta Thunberg tijdens de klimaattop. Zijn sarcastische tweet was nog een van de mildere. Het regent kritische, ronduit hatelijke en seksistische reacties op de boze en emotionele toespraak. Waarom maakt de 16-jarige klimaatactiviste zoveel negatieve gevoelens los?
Annemieke van Dongen en Sebastiaan Quekel 24 sep. 2019 Laatste update: 20:33
Omdat zij een waarheid benoemt die veel mensen liever negeren, denkt schrijver Tommy Wieringa. ,,Haar boodschap is zo onheilspellend en verontrustend dat veel mensen die liever niet horen. Ze bevuilen liever de boodschapper dan dat ze naar haar luisteren.’’
Lees meer
Met trillende stem haalde de Zweedse scholiere maandag in New York uit naar de generaties die haar en haar leeftijdsgenoten met de gevolgen van de klimaatverandering hebben belast. ,,Hoe durven jullie? Dit is allemaal verkeerd’’, brieste het meisje dat wereldwijd het gezicht is geworden van de groeiende jeugdbeweging tegen gebrek aan actie voor het klimaat. ,,Ik zou hier niet moeten zijn. Ik zou aan de andere kant van de oceaan naar school moeten gaan. Jullie hebben mijn dromen en mijn jeugd gestolen met jullie loze woorden.’’
,,Zo leuk om te zien’’, regeerde de Amerikaanse president Donald Trump sarcastisch op Twitter. ,,Ze lijkt me een heel gelukkig meisje dat zin heeft in een stralende en mooie toekomst.’’ Hij kreeg veel bijval. Sinds het ‘klimaatmeisje’ met haar schoolstaking begon, regent het snoeiharde kritiek. Greta zou een geïndoctrineerde marionet zijn van de professionele klimaatbeweging. Ze zou alleen maar spijbelen om niet naar school te hoeven. En door haar in Zweden beroemde ouders gebruikt worden om de verkoop op te krikken van een boek over hun familie dat toevallig net verscheen op de dag dat ze haar schoolstaking begon.
Vrouwenhaat
Leo Lucassen, historicus en professor bij Leiden University, observeert dat Greta op grote schaal belachelijk wordt gemaakt door een specifieke groep mensen. ,,Greta is voor een bepaalde categorie mannen een ideaal doelwit, zodat ze niet over klimaatverandering hoeven na te denken en lekker honderddertig kunnen blijven rijden zonder schuldgevoel”, twittert hij.
Greta’s geslacht speelt zeker een rol bij de heftigheid van de reacties, denkt ook Wieringa. ,,Vrouwen roepen meer haat op dan mannen in soortgelijke situaties. Veel mensen verdragen het nog steeds niet als vrouwen een grote mond hebben.’’
De massale weerstand die Greta oproept wordt volgens wetenschapsfilosoof Maarten Boudry ‘vooral uitgelokt door de verheerlijking van haar door medestanders’. ,,Die zien Greta als de kinderversie van Moeder Theresa.’’
Greta Thunberg valt niet te betrappen op milieuvervuilend gedrag, merkt Wieringa op. Ze eet geen dierlijke producten en weigert te vliegen: de oversteek naar de VS maakte ze per zeilboot. ,,Het is een soort gezelschapsspel geworden om mensen die opkomen voor het ideaal van minder broeikasgasuitstoot te betrappen op inconsequenties. Zoals Jesse Klaver als hij met zijn dienstauto naar besprekingen komt, Ed Nijpels die een hoge energierekening heeft en deelnemers die met een privéjet naar klimaattoppen komen. Zo raakt het doel van een beter milieu in diskrediet: als de vertegenwoordiger niet deugt, zal zijn motief ook wel niet deugen. Maar Greta is pas zestien, zij vertegenwoordigt de onschuld zelve. Daarom reageren mensen op haar als een vampier op een kruisteken. De onschuld doet de schuldige zeer.’’
Greta is pas zestien, zij is de onschuld zelve. Daarom reageren mensen op haar als een vampier op een kruisteken
Schrijver Tommy Wieringa
Depressie
Snoeiharde kritiek is er ook op Greta’s uiterlijk. Zo werd een videofragment waarin ze ‘duivels’ naar Trump staart terwijl hij haar voorbijliep op de klimaattop massaal gedeeld. Greta’s gezichtsuitdrukking kan extreem fel zijn, maar ook wezenloos. Dat heeft wellicht te maken met haar autisme (ze heeft het syndroom van Asperger, een obsessieve-compulsieve stoornis én selectief mutisme).
Autisten beleven emoties anders en zien de wereld zwart-wit. Bij Greta resulteert het in een obsessie met klimaatverandering. Ze raakte in een depressie omdat ze niet begreep dat volwassenen zo weinig tegen de opwarming van de aarde doen, terwijl bekend is hoe die ons bestaan bedreigt. Pas toen ze zelf radicaal in actie kwam, en haar schoolstaking overal ter wereld navolging kreeg, overwon ze die depressie.
Volgens Justine Pardoen, adviseur tegen internetpesten, is het ‘ironie ten top’ hoe het klimaatmeisje op sociale media wordt ‘afgemaakt’. ,,Volwassenen tonen hoe het niet moet: je onderbuik laten spreken, de ander die afwijkt over de rand duwen, om haar uiterlijk, haar mimiek, haar expressie die niet volgens de norm is.”
Filosoof Boudry ziet dat anders: ,,Het is het één of het ander. Ofwel nemen we haar serieus en mogen we ook inhoudelijke kritiek leveren, ofwel behandelen we haar als een kind van zestien jaar. Maar niet allebei. Je kan haar niet eerst als een zieneres voorstellen die de wereld doet ontwaken, en als er dan kritiek komt zeggen: ‘Hoe neerbuigend om een kind van 16 de mantel uit te vegen’.’’
Apocalyptisch
Volgens Boudry is Greta’s boodschap te ‘apocalyptisch’. Dat heeft volgens hem een averechts effect. ,,Doempreken helpt niet om mensen te overtuigen van een probleem. Dat proberen klimaatactivisten al tientallen jaren. De ontkenners gaan daardoor nog harder ontkennen, en de twijfelaars storen zich steeds harder aan het alarmerende taalgebruik. Kijk maar naar de verkiezingen: bij jullie ging Thierry Baudet met de winst lopen, in België gingen de groenen onderuit. Je moet niet alleen gelijk hebben, je moet ook gelijk krijgen.”
Greta heeft helemaal gelijk dat we de broeikasgasuitstoot moeten beteugelen, zegt Boudry. ,,Maar haar doemverhaal is vreselijk eenzijdig. Ze wijst met een beschuldigende vinger naar vorige generaties die haar toekomst kapotmaken. Wel, die vorige generaties hebben er ook voor gezorgd dat ze in de beste tijd ooit leeft. De welvaart en voorspoed waarin Greta Thunberg werd geboren, kent geen weerga in de wereldgeschiedenis.”
Volgens de filosoof schiet het klimaatdebat niets op met de schuldvraag. ,,Maak er geen verhaal van schuld en boete van. Wij profiteren allemaal van de fossiele welvaart. Het is ontzettend moeilijk om van fossiele brandstoffen af te kicken. Al het gedoe over Greta leidt af van de kern van de zaak: we hebben een probleem, we moeten een oplossing zoeken. Die zal vooral van technologie en regulering komen. Niet van apocalyptische retoriek.”
