Wereldzaken, oorlogen, politiek, waarvan je denkt...

[JP]

Negatieve spaarrentes? Geenstijl denk er het volgende over

Dan gaat iedereen z'n spaargeld van de bank halen, want fuck de bankiers, vervolgens gaat het eventjes dikke crescendo met de economie, want iedereen heeft opeens -hoera- geld in handen en koopt allemaal dure impuls opeetdingen bij de Appie en impuls fletskriens bij de CoolBlue en Bol (in plaats van geld in een sok te stoppen voor die warmtepomp), behalve werknemers van banken, want die jumpen uit het raam wegens massa-ontslagen bij zieltogende banken, daarna gaat het snel bergafwaarts met de maatschappij want iedereen wordt helemaal de tiefus overvallen thuis, want iedereen heeft immers de rest van z'n geld van de bank gehaald en onder het bed verstopt, waarna sommige mensen (lees: failliete bankiers) ontzettend rijk worden door de verkoop van vuurwapens want niemand heeft nog zin om thuis overvallen te worden door klierende kutjochies met nepwapens die niet van echt te onderscheiden zijn, die uit zijn op dure televisies, die vervolgens niks meer waard zijn want niemand wil nog televisie kijken omdat Barbara Baarsma de hele dag op tv is met d'r sociaal-economisch geleuter, met als gevolg dat mensen minder geld hebben voor vegaburgers uit de Volkskrant en weer Oekraïense plofkip en Oekraïense kiloknallers gaan kopen, tot groot verdriet van de Nederlandse pluimvee-houderij, en Wakker Dier, die nog vaker die stomme radiospotjes tegen Albert Heijn moeten gaan uitzenden waardoor uiteindelijk ook niemand meer in Nederland naar de radio wil luisteren en NPO Radio 1,2,3,4, en 5 worden opgeheven, en die verschrikkelijke Ghislaine Plag dozen moet gaan duwen bij de Zalando. Dus want ons betreft zo spoedig mogelijk omláág met die rente & de gulden terug!

[romo]

Nogmaals mijn betoog van de vorige pagina, maar dan door professionals beschreven;

Wil de ECB de markt helpen of de markt ontwrichten?
Het is levensgevaarlijk als de ECB na obligaties ook aandelen zou gaan opkopen, betogen Jaap Koelewijn en George Möller.
De torens van de Europese Centrale Bank in Frankfurt
De torens van de Europese Centrale Bank in Frankfurt
Foto Frank Rumpenhorst/DPA
Centrale banken staan wereldwijd onder druk om opnieuw in te grijpen, nu een recessie mogelijk voor de deur staat, omdat de Amerikaans-Chinese handelsoorlog de economie treft. Maar wat kunnen ze, gegeven de extreem lage rentes, tien jaar na de crisis nog doen?

In navolging van gidsland Japan en de VS heeft de Europese Centrale Bank (ECB) onder president Mario Draghi in het verleden gekozen voor het verruimen van de geldhoeveelheid (quantitative easing of ‘QE’). Daarmee grijpt de ECB rechtstreeks in op de kapitaalmarkt door het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties. Dit zou de economische groei moeten stimuleren en het spook van de deflatie helpen verjagen. Het is echter een omstreden middel, mede omdat het bijwerkingen heeft. En wat als het niet helpt? Een relevante vraag omdat er gespeculeerd wordt dat ECB dit programma binnenkort hervat met nóg onorthodoxere maatregelen, waaronder het opkopen van aandelen.



Jaap Koelewijn is hoogleraar finance bij Universiteit Nijenrode

George Möller is oud-voorzitter van Robeco Groep en oud-voorzitter van de raad van toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
Om te beoordelen of het programma effectief is, moet duidelijk zijn wat het monetaire doel is. Gaat het bijvoorbeeld om het verlagen van de lange of korte rente? Of – zoals tijdens de ‘Lehman-crisis’ die in 2007 begon – is het opkopen van bedrijfs- en bankobligaties bedoeld om de risico’s voor banken te beperken?

Aan het QE-programma kleven veel nadelen. De discipline die de markt overheden oplegt om hun financiën op orde te houden, verdwijnt en maakt plaats voor een systeemrisico. En bij het opkopen van bedrijfsobligaties worden kleinere bedrijven benadeeld, omdat alleen grote bedrijven profiteren. Verder tasten gemanipuleerde rentes het verdienmodel van banken aan. Tegelijkertijd zorgen dit soort ingrepen ervoor dat beleggers minder mogelijkheden hebben om rendement te maken. De gekelderde dekkingsgraden van pensioenfondsen zijn daarvan het levende bewijs.


Lees ook: De lokroep van gratis geld
De verstoring van het marktmechanisme met QE heeft een prijs. De geschiedenis leert dat beleggers ten tijde van lage risicopremies meer risico opzoeken. Met rampzalige gevolgen.

Japan vergrijst
Veel centrale banken vinden dat ze moeten ingrijpen als de economie oververhit is of ondermaats presteert. Hierin schuilt een dilemma. De economie van Japan stagneert niet om monetaire maar eerder om demografische redenen, kortgezegd vergrijzing. Europa’s economie hapert eerder door een gebrek aan wilskracht om te hervormen. De Brexit is een kwaad dat de Britten over zichzelf hebben afgeroepen. In de VS is de handelsoorlog presidentieel beleid. Is het dan aan de centrale banken om andermans problemen op te lossen? Mogen spaarders dan de rekening betalen?

Een voorbeeld van wat er dan kan gebeuren: de Spaanse DIA-supermarkt had een solide investment grade-beoordeling en leende in 2017 voor zes jaar 300 miljoen euro tegen minder dan 1 procent rente. Een van de opkopers was de ECB. Een jaar later was de waardering gedaald tot het laagste niveau van junk, en werd de ECB gedwongen te desinvesteren.

Dit overkwam de ECB ook met haar belegging in obligaties van het frauderende Zuid-Afrikaanse meubelbedrijf Steinhoff. Als de ECB tot doel heeft om de Europese economie te stimuleren, dan is Steinhoff een ver-van-mijn-bedshow. Het beroemdste voorbeeld is een investering van de ECB die rechten op de aankoop van Ronaldo bij Real Madrid bleek te bevatten. Het laatste wat je als monetaire autoriteit wilt, is prijsopdrijving in het voetbal aanwakkeren.


Lees ook: Centrale bankiers zijn gevangenen van beleggers geworden
De ECB heeft haar QE-programma eerder dit jaar bevroren maar niet afgebouwd. Nu is de kans groot dat ze het opkoopprogramma weer opstart. Er is een risico dat de ECB bij gebrek aan voldoende (Duitse) staatsobligaties afglijdt naar minder solide beleggingen, of zelfs, net als Japan, aandelen gaat kopen. In de Financial Times (23/7) pleitte Rick Rieder, een directeur van ’s werelds grootste vermogensbeheerder BlackRock hiervoor, maar wellicht niet helemaal zonder eigenbelang. Als de ECB in aandelen gaat beleggen, krijgen we onbedoelde staatsdeelnemingen terug. Gaat de ECB dan ook stemmen op aandeelhoudersvergaderingen?

Hoofd in de strop
Met meer QE steekt de ECB haar hoofd verder in de strop. Daarna is er geen weg terug. Als de inflatie ooit weer de kop opsteekt, dan heeft de ECB de statutaire opdracht om die onder de 2 procent terug te dringen. Dat betekent: verkrapping van de geldhoeveelheid en renteverhogingen. Maar kan dat nog?

PRAAT MEE MET NRC

Onderaan dit artikel kunnen abonnees reageren. Hier leest u meer over reageren op NRC.nl.
De substantiële portefeuille op de balans van de centrale bank zullen een aanzienlijk verlies veroorzaken. Nog belangrijker; sommige Europese landen hebben door het ruime monetaire beleid en marktverstorende optreden van de ECB zoveel schulden, dat zij bij hogere rentes direct in de problemen komen. Aan de rand van het ravijn is geen ruimte meer om te keren. Het risico is dan reëel dat de ECB niet aan zijn verplichtingen kan doen (default).

Kortom, QE kent grenzen. De ECB moet goed nadenken over hoe sterk zij zich op de markt wil manifesteren en in hoeverre zij die markt wil ontwrichten. Bestrijdt de ECB marktfalen of veroorzaakt zij het? Anders gezegd: lost QE een bestaand probleem op of schept het een nieuw?

Bron; NRC.nl


Kan zo maar zijn dat Draghi met vuurwerk vertrekt uit Frankfurt. Ik heb er geen vertrouwen in.

[///Joost]

Ik snap je nu Robert, dus dan zitten we idd op dezelfde golflengte.

QE werkt slechts een tijdje. Helaas hebben ze het te ver doorgezet, en ze doen het nog steeds... daarom, ik lijk wel een hangende plaat, maar de wereld is toe aan een nieuw monetair beleid. Terug naar de goudstandaard gaat m ook niet worden. BTC kan echter perfect deze functie vervullen. Digitaal, beter traceerbaar dan fiat, wereldwijd beschikbaar voor iedereen met een mobiel en programmeerbaar, dus te verbeteren in de toekomst (voor de drogreden ‘het is te langzaam’).

[romo]

^idd, wij hebben dezelfde financiële visie !!

Over een ander monetair beleid heb ik lang, lang gelden al een draadje gemaakt; een volstrekt andere economische orde

Ik lijk ook wel een hangende plaat, ik geef het direct toe, maar goed; wat has been seen, can not be unseen !

[romo]

Mooi stuk Volkskrant.

We kunnen de bui al wel zien hangen uiteraard in politiek Den Haag, daar wordt mooi weer gespeeld met "gratis " lenen, bij negatieve rentes krijg je nog (een beetje) geld toe. De politieke 4 jarige horizon weer veilig gesteld en gekocht.

Maar lenen blijft lenen IMO, dat geld moet ooit terug en afbetaald worden. Ik zit direct op de lijn van Lex Hoogduin in onderstaande artikel. Zeer gevaarlijk precedent wordt hier geschapen (niet alleen geld uit lucht)

Is de Hollandse zuinigheid in Den Haag binnenkort voorbij?


Politici vinden de waarom-vraag van de huidige rentesituatie niet zo interessant. ‘Vraag niet hoe het kan, maar profiteer ervan’, lijkt in Den Haag het parool. Beeld Jasper Rietman
Sinds begin augustus kan minister Hoekstra (Financiën) niet alleen volledig gratis lenen; hij krijgt zelfs geld toe op de staatsleningen die hij uitschrijft. Reden voor diverse economen om te opperen dat Nederland de staatsschuld misschien bewust moet laten oplopen. Is de Hollandse zuinigheid voorbij?

Yvonne Hofs23 augustus 2019, 19:23
‘Let op: geld lenen kost geld.’ De wettelijk verplichte waarschuwing staat nog steeds onder alle Nederlandse kredietreclames, maar hij snijdt steeds minder hout. Een huizenkoper die vandaag een NHG-hypotheek afsluit met een rentevaste periode van tien jaar, betaalt netto nog maar 1 procent rente. Voor de Nederlandse staat is deze ‘leenwaarheid als een koe’ zelfs niet langer waar. Minister Wopke Hoekstra van Financiën kan sinds begin augustus niet alleen volledig gratis lenen; hij krijgt zelfs geld toe op de staatsleningen die hij uitschrijft. Net als Nederland kan Duitsland, dat nota bene op een recessie afstevent, langdurig miljarden lenen zonder een euro rente te betalen. Ook Oostenrijk, Finland, Denemarken en Zweden houden lachend hun hand op bij beleggers die vechten om hun staatsobligaties.


Regeringen kampen per definitie met een geldtekort, hoe goed hun economie er ook voor staat. De kosten van politieke wensenlijsten zijn altijd hoger dan wat de schatkist binnenkrijgt. Een licht euforische stemming maakt zich meester van parlementen en kabinetten nu ‘gratis geld voor iedereen’ plotseling toch realiteit lijkt te zijn. Over de oorzaken en wenselijkheid van de ongekende rentesituatie verschillen economen hevig van mening, maar politici vinden de waarom-vraag niet zo interessant. ‘Vraag niet hoe het kan, maar profiteer ervan’, lijkt in Den Haag nu het parool.

Gratis miljarden
Het kabinet-Rutte III werkt aan een feestbegroting die deels drijft op de gratis miljarden die Hoekstra naar believen kan opvissen op de financiële markten. De plannen die deze week zijn uitgelekt, tellen op tot tientallen miljarden euro’s extra uitgaven aan infrastructuur, innovatie, onderwijs en lastenverlichting. Naar verluidt grotendeels te betalen door de staatsschuld te verhogen en niet – zoals tot nu toe gebruikelijk – door op andere uitgaven te bezuinigen of de belastingen te verhogen.

Linkse economen als Bas Jacobs en Coen Teulings staan op de banken nu het kabinet eindelijk de door hen al veel langer bepleite koerswijziging inzet. Jacobs schreef vorige week een opiniestuk in het FD onder de titel: ‘De weg van calvinistische zuinigheid loopt dood’. Jacobs vindt dat de overheid er met extra uitgaven voor moet zorgen dat burgers minder sparen en dat bedrijven meer investeren. ‘Politiek Den Haag slaat zich op de borst met de huidige begrotingsoverschotten, terwijl het aflossen van de staatsschuld nu geld kost’, betoogt hij. Voormalig Centraal Planbureau-directeur Coen Teulings viel zijn vakgenoot deze week bij. ‘Nederland is schatrijk, we kunnen het makkelijk lijden en worden per saldo een beter land’, zei de econoom tegen de NOS.

Niet alleen de Nederlandse regering is onder invloed van de extreem lage rente luchtiger gaan denken over staatsschulden. In Duitsland staat de strenge begrotingsdiscipline ook zwaar onder druk. De socialistische coalitiepartner SPD wil af van het ‘zwarte nul’-beleid; het strikt vermijden van begrotingstekorten dat sinds een jaar of vijf een granieten norm is voor Duitse ministers van Financiën. Duitsland moet de komende jaren fors investeren in zijn verwaarloosde infrastructuur en in zijn ambitieuze klimaatbeleid. Waarom het geld dat daarvoor nodig is niet gratis lenen nu dat gewoon kan? Zelfs in de conservatieve CDU wint deze ‘onheilige’ gedachte nu terrein.


Schuldenevangelie
De lichtvoetiger benadering van staatsschulden werd begin dit jaar ingeluid door Olivier Blanchard, voormalig hoofdeconoom van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Blanchard poneerde in een veelbesproken lezing dat staatsschulden nooit tot betalingsproblemen kunnen leiden zolang de economische groei in een land hoger is dan de rente op staatsleningen. In westerse economieën is dat volgens hem nu al meer dan dertig jaar het geval, enkele korte episodes daargelaten. Hoewel Blanchard wel een paar plichtmatige mitsen en maren in zijn tekst opnam, is zijn verhaal toch overwegend opgevat als een bagatellisering van het staatsschuldenprobleem.

In politieke kringen is dat een welkome en gretig opgepikte boodschap. Een regering die extra uitgaven bekostigt met leningen vermijdt immers pijnlijke keuzes. Politici hoeven de financiële ruimte voor de gewenste extra uitgaven niet zelf te creëren met lastenverzwaringen of door op andere uitgaven te bezuinigen.

Voor het slinkende clubje begrotingshaviken is dat juist reden dit nieuwe schuldenevangelie af te wijzen. Econoom Lex Hoogduin ligt op Twitter bijna dagelijks over dit onderwerp in de clinch met Bas Jacobs. Ten eerste voorziet hij dat de overheid het geleende geld niet uitgegeven krijgt, omdat de werkloosheid historisch laag is. Honderden miljoenen euro’s voor infrastructuur en verpleegzorg liggen ook al een paar jaar bij het kabinet op de plank omdat er simpelweg niet genoeg arbeidskrachten te vinden zijn om de geplande projecten uit te voeren.

Een ander bezwaar van Hoogduin is principiëler. ‘Begrotingsdiscipline is altijd een kracht van Nederland geweest. Aan die reputatie hebben we te danken dat we nu zo goedkoop kunnen lenen. Ik vind Blanchards boodschap zeer gevaarlijk. Landen als Nederland en Duitsland die het economisch en begrotingstechnisch relatief goed doen, moeten blijkbaar het beleid gaan overnemen van worstelende landen als Italië. Dat is natuurlijk een heel merkwaardig advies.’

Abnormaal
Zijn tegenstrevers betogen dat negatieve rentes op staatsobligaties nooit eerder op deze schaal zijn voorgekomen. De vraag of ‘klassieke’ wijsheden over begrotingsdiscipline in deze unieke omstandigheden nog wel opgaan, mag van hen daarom best gesteld worden. Nederland heeft de afgelopen jaren een aardige buffer opgebouwd door de staatsschuld onder de 50 procent te brengen en zal dus niet direct in de problemen komen als de economie verslechtert. Waarom dan niet éénmalig een paar miljard extra lenen als dat de schatkist helemaal niks kost? Hoogduin: ‘In de aanloop naar elke crisis lijken de bomen even tot in de hemel te groeien, maar deze lage rentes zijn onhoudbaar. Op gegeven moment kunnen de centrale banken de rente niet verder verlagen en willen alle beleggers ineens per direct hun verlieslijdende staatsobligaties dumpen. Dan krijg je gewoon een nieuwe financiële ineenstorting.’

Daar scheiden zich de wegen tussen Hoogduin en Jacobs. Hoogduin ziet de negatieve rente als een onhoudbare abnormaliteit, terwijl Jacobs die wijt aan structurele oorzaken die niet snel zullen verdwijnen. Daarom kan het kabinet de gunstige rentesituatie volgens Jacobs met gerust hart benutten door extra te lenen. Hij schrijft dat ‘houdbaarheidssommen en begrotingsregels hun economische betekenis hebben verloren’. Hij pleit niet alleen voor extra investeringen, maar ook voor belastingverlagingen om de koopkracht te verbeteren. Zelfs de rechtse coalitiepartijen CDA en VVD, die traditioneel de meeste waarde aan begrotingsoverschotten hechten, hebben daar nu misschien wel oren naar.

‘MIJN BEGROTINGSNORM WAS: POMPEN OF VERZUIPEN’
De CDA’er Onno Ruding was van 1982 tot 1989 minister van Financiën in de kabinetten Lubbers I en II. Dat waren zware tijden waarin de overheidsuitgaven gierend uit de klauwen liepen. Op Ruding rustte destijds de zware taak de begroting weer op orde te brengen.

‘Toen ik minister was, waren het andere tijden. Mijn begrotingsnorm was: pompen of verzuipen. Dat is geen grapje. De overheidsuitgaven moesten omlaag en nog eens omlaag, want het begrotingstekort dreigde boven de 10 procent te komen en de staatsschuld steeg angstwekkend snel. In die zin had ik het juist gemakkelijk, want daar was toen helemaal geen discussie over.’

‘Ik vind van niet. De staatsschuld is nog niet gedaald naar het niveau van voor de financiële crisis, dus ik zou nog een aantal jaren doorgaan met het verlagen daarvan om een buffer op te bouwen voor slechte tijden.’

‘Lenen mag dan renteloos zijn, je moet het geleende geld ooit wel terugbetalen. Bovendien, en dat zeg ik uit ervaring, is de kans toch groot dat het geld niet goed zal worden besteed. Ik heb gezien dat het politieke vlees zwak is. Als er geld is, komt iedereen en zijn grootmoeder aanrennen met allerlei nobele voorstellen die op zichzelf best zinnig klinken, maar waarvan je achteraf moet constateren dat ze geen structurele verbetering hebben gebracht. Nu voelt het kabinet bijvoorbeeld de druk om de koopkracht en de pensioenen te verbeteren, maar dat zijn gewoon consumptieve uitgaven, geen investeringen.’

[romo]

^ Nog even naar aanleiding van bovenstaande;

Vanmiddag Buitenhof; Gast Jeroen Dijsselbloem, die echt, ik geef het toe, in mijn achting met punten tegelijk is gestegen. Hij maakte korte metten met de voorgenomen oprichting en invulling van een fonds van mogelijk €50 miljard of meer, om te investeren.
Ook Dijsselbloem stelt onomwonden dat het om geleend geld gaat, derhalve ten zeerste af te raden. Gelukkig zijn er ok nog monetair stabiele PvdA`ers, hulde daarvoor.

Tevens gaf Dijsselbloem aan dat de korting op pensioenen door de pensioenfondsen onvermijdelijk is, nou dat belooft wat.

Ik moet bij dat eventuele fonds (Prinsjesdag weten we meer) denken aan de constructie waarbij burgers met geleend geld gingen beleggen, iedereen weet welke drama's dat heeft veroorzaakt. De overheid die die mensen veroordeelde voor de risico's, gaat nu gewoon het zelfde doen, te zot voor woorden.

Intussen hebben Centrale Bankiers ook geen antwoorden meer;

Centrale bankiers: wij kunnen wereldeconomie niet redden
Symposium Jackson Hole Terwijl de handelsoorlog escaleerde, waren centrale bankiers bijeen in het Amerikaanse Jackson Hole. Het monetair beleid kan geen antwoord bieden, was de weinig geruststellende boodschap.
Mark Beunderman
25 augustus 2019 om 16:38
Leestijd 2 minuten

De Amerikaanse bestuurder en bankier Jerome Powell en de Britse econoom en bankier Mark Carney bij de jaarlijkse brainstorm over monetair beleid in Jackson Hole.
De Amerikaanse bestuurder en bankier Jerome Powell en de Britse econoom en bankier Mark Carney bij de jaarlijkse brainstorm over monetair beleid in Jackson Hole.
Foto Jonathan Crosby/Reuters
Jullie, politici, veroorzaken enorme problemen voor de wereldeconomie. En wij, centrale bankiers, kunnen die niet zomaar oplossen. Dat was het sentiment in Jackson Hole in de Amerikaanse staat Wyoming, waar internationale centrale bankiers en academici de afgelopen dagen hun jaarlijkse brainstormsessie hielden. Jackson Hole is dé plek waar de grote thema’s in het monetaire beleid worden besproken. Dit jaar was dat, onvermijdelijk, de handelsoorlog, die rap escaleerde terwijl het symposium gaande was.

De voorzitter van de Amerikaanse Federal Reserve, Jerome Powell, had de conferentie nog niet geopend of China kondigde nieuwe invoerheffingen op Amerikaanse producten aan ter waarde van 75 miljard dollar. Vlak nadat Powell uitgesproken was, sloeg president Donald Trump terug met extra heffingen op 550 miljard dollar aan Chinese waar. Tegelijk viel Trump Powell harder dan ooit aan. Op Twitter vroeg hij zich af wie „onze grootste vijand” is: Powell of president Xi van China?

Trump vindt dat ‘vijand’ Powell de rente veel te hoog houdt en zo de Amerikaanse economie afremt: hoe hoger de rente, hoe moeilijker burgers en bedrijven geld kunnen lenen. Dit terwijl de huidige grote economische onzekerheid – er heerst angst voor een recessie – goeddeels komt door de handelsoorlog die Trump zelf begon. Het huidige Fed-tarief van tussen de 2 en 2,25 procent ligt historisch gezien al heel laag. Hoewel de Fed de rente in juli met een kwart procentpunt verlaagde, meent Trump dat er nog minstens een procentpunt vanaf moet. In feite wil Trump dat Powell de effecten van zijn handelspolitiek verzacht.

Powell weerstaat druk
Powell kaatste de bal in zijn speech op subtiele wijze terug. Hij stelde geen renteverlaging in het vooruitzicht, ondanks de ongekende politieke druk vanuit het Witte Huis. Wel wees hij Trump op diens verantwoordelijkheid voor de handelsoorlog. „Het bepalen van het handelsbeleid is iets van het Congres en van de regering, niet van de Fed”, zei hij. De Fed voert monetair beleid, zei Powell, en dat gaat over werkgelegenheid en de inflatie. Rekening houden met onzekerheden over de handelspolitiek „kan daarbij horen”, zei Powell. Maar voor „de huidige situatie” zijn er „geen recente precedenten”. Voor de goede verstaander luidde de boodschap van Powell: op de puinhopen van Trump hebben wij geen pasklaar antwoord.


Lees ook: Centrale bankiers zijn gevangenen van beleggers geworden
Dat is geen geruststellende boodschap voor wie hoopt dat centrale banken de wereldeconomie toch wel gaan redden, zoals ze na de financiële crisis van ruim tien jaar geleden deden. Powells waarschuwing was in Jackson Hole vaker te horen. Centrale bankiers lijken steeds meer met hun handen in het haar te zitten. Hun instrumentarium is na jaren van crisisbeleid uitgeput geraakt. In Europa en in Japan liggen de rentes nog lager dan in de VS: rond de nul. Onorthodoxe maatregelen als de massale aankoop van staatsschuld hebben de inflatie niet duurzaam op het gewenste niveau van rond de 2 procent gekregen.

Stanley Fischer, oud-vicevoorzitter van de Fed, was het felst. „Het probleem ligt bij de president van de Verenigde Staten”, zei hij volgens persbureau Reuters. Dit is een president die „probeert het mondiale handelssysteem te vernietigen (...) Ik heb geen idee hoe we hiermee moeten omgaan”.

Politieke schokken
Mark Carney, de baas van de Bank of England, stelde dat de economische groeivertraging die nu wereldwijd optreedt „niet door het Fed-beleid” komt. Die komt door „een handelsoorlog” waarbij de VS „zeker betrokken zijn”, aldus Carney in een interview in Jackson Hole met The Wall Street Journal. De onzekerheid over de handelsoorlog kan een soortgelijk effect gaan hebben op de wereldeconomie als de onzekerheid over de Brexit op de economie van het Verenigd Koninkrijk, zei Carney. In het VK zijn bedrijfsinvesteringen scherp teruggevallen, de Britse economie kromp in het tweede kwartaal.

De voorzitter van de centrale bank van Australië, Philip Lowe, noemde behalve de handelsoorlog andere vormen van politieke onzekerheid: Brexit, Hongkong, Italië. „Politieke schokken worden economische schokken”. Eigenlijk zouden regeringen iets aan de onzekerheid moeten doen én zelf meer moeten investeren, bijvoorbeeld in infrastructuur. Maar dat gebeurt allemaal niet. „De last die het monetair beleid draagt, dreigt te groot te worden”, zo citeert persbureau Bloomberg Lowe.

Het liefst, staat in een academisch paper dat in Jackson Hole besproken werd, werken centrale bankiers op afstand van de politiek, systematisch, op basis van economische wetten en data. In de praktijk is er voortdurend onzekerheid die al hun plannen doorkruist. Dat is nu nog meer dan ooit het geval. Met dank aan de politiek.

Leeslijst
Artikel delen
Mail de redactie

Bron; NRC.nl


Wat er gaat komen durf ik niet te voorspellen, maar best is het niet.

[Peric]

Vind het wel grappig nu Dijsselbloem geen politicus meer is kritisch is op zulke dingen. Weet haast wel zeker dat hij een andere mening zou hebben als minister van Financiën.

[Tom]

We kunnen de bui al wel zien hangen uiteraard in politiek Den Haag, daar wordt mooi weer gespeeld met "gratis " lenen, bij negatieve rentes krijg je nog (een beetje) geld toe. De politieke 4 jarige horizon weer veilig gesteld en gekocht.

In Zwitserland is het eerder het geval geweest:
https://www.bloomberg.com/opinion/artic ... es-is-ugly

[Kadett]

Ik heb helaas wat minder parate kennis over economie e.d. en reken mij niet af op de volgende (domme) vraag.

Maar de huidige staatsschuld zal vast tegen een x% rente vast zitten die hoger is dan de rente op huidige/toekomstige leningen die een overheid kan aangaan. Is het dan niet mogelijk xxx deel van de huidige staatsschuld af te lossen/om te zetten tegen een veel lagere rente? Waardoor je in de toekomst miljoenen/miljarden aan rente vergoedingen minder hoeft af te dragen en er zo ruimte in de jaarlijkse begroting komt.

Hetzelfde als gedaan wordt met hypotheken omzetten wanneer de rente voldoende verlaagd is.

[romo]

^Dat zou zeer verstandig beleid zijn en zeer aan te raden, NL/De zitten (nog) op die lijn.

Maar met bovengenoemde fonds (en alle flut economen die dat propageren) is dat niet meer het geval, dan wordt die staatsschuld (die absoluut gezien nog steeds hoger is dan voor de crisis, alleen als percentage van het BNP gedaald is, waar uiteraard altijd onterecht politieke sier mee wordt gemaakt) alleen maar hoger.

1 ding is zeker;

Als staatsschulden blijven groeien (en dat doen ze in absolute zin) dan kan die rente nooit meer omhoog.

De rente kan alleen omhoog kan als men aflost op staatsschulden, dat kan alleen via bezuinigingen, maar dat is politieke zelfmoord, je persoon en partij wordt niet herkozen. Klaar is het.

[romo]

Vind het wel grappig nu Dijsselbloem geen politicus meer is kritisch is op zulke dingen. Weet haast wel zeker dat hij een andere mening zou hebben als minister van Financiën.

Daar ben ik het beslist mee oneens;

-Cyprus heeft de harde hand van Dijsselbloem gevoeld
-Griekenland dito
-Italie dito
-Spanje, Portugal en Ierland dito
-Als ook Frankrijk, en daar heeft Diijsselbloem zijn nederlaag aan te danken om IMF president te worden ! Frankrijk had de beslissende stem (bleek vanmiddag Buitenhof) en stemde niet zoals verwacht door politiek Den Haag voor maar tegen hem !

Ik vind hem zeer consequent opereren, financieel zeer gedegen en inhoudelijk, dat ik dat nog eens van een PvdA man zou durven beweren

[romo]

Leuk leesvoer;

NRC vandaag;

Weer een fonds voor Nederland
Zes voordelen en zes nadelen Minister Hoekstra wil tientallen miljarden investeren in de economie. Is dat een goed plan of niet?
Philip de Witt Wijnen
23 augustus 2019
Leestijd 3 minuten


Beeld iStock
Een nieuw miljardenfonds van het Rijk voor investeringen in projecten die de Nederlandse economie versterken. En dat geld is kosteloos op te halen op de kapitaalmarkt.

Dat is ongeveer hoe minister Wopke Hoekstra (CDA) van Financiën zijn – vermoedelijk eigen – plan ziet. Hij wil profiteren van wat hij in juli in de talkshow Jinek „de hele bijzondere” en „bijna niet te bevatten” omstandigheid van de lage rente noemde.

Dus ja, de minister was „terecht” aan het nadenken over de mogelijkheden en over de risico’s, zei hij op televisie. Zo liet Hoekstra al zes weken geleden doorschemeren wat deze week groots op de voorpagina van De Telegraaf werd aangekondigd: ‘Miljardeninjectie voor groei economie’.

Het klinkt simpel en bijna te mooi om waar te zijn. Is zo’n investeringsfonds met tientallen miljarden mogelijk, wenselijk en ook nodig? Wat zijn de voor- en nadelen?

Voordelen
Voordeel 1. Er ís ruimte om te lenen

De overheidsfinanciën staan er al een tijd goed voor. Met bezuinigingen en lastenverhogingen onder de vorige kabinetten is het begrotingstekort weggewerkt en de staatsschuld geslonken. De staatsschuld loopt komend jaar terug tot iets onder de 400 miljard euro, ofwel 47,4 procent van het bruto binnenlands product. Dat is ruim onder de Brusselse begrotingsnorm van 60 procent. Op het verwachte bbp van 832 miljard euro in volgend jaar mag Hoekstra dus nog makkelijk zo’n 100 miljard bijlenen.

Voordeel 2. Investeringen zijn gewenst

Aan plannen geen gebrek. Er is in de afgelopen jaren veel bezuinigd op bepaalde overheidsterreinen – onderwijs, gezondheidszorg, veiligheid, etcetera. Zowel oppositie- als coalitiepartijen hebben zo hun prioriteiten, maar iedereen is het erover eens dat er weer geïnvesteerd moet worden in ‘de publieke sector’. Daarnaast klinkt de roep om geld te steken in de kosten van de energietransitie, infrastructuur (al dan niet achterstallig onderhoud) en moderne technologie.

Voordeel 3. Geld lenen kost géén geld

Sinds de rente op de kapitaalmarkt zo hard is gedaald dat hij negatief werd, verdient de overheid aan de uitgifte van nieuwe staatsobligaties. Zoals Hoekstra in Jinek uitlegde: „Als ik nu een paar miljard leen, krijg ik als bonus een paar miljoen toe.” Om precies te zijn: de huidige 10-jaarsrente schommelt rond min 0,50 procent. Als de staat dus voor 1 miljard aan obligaties weet uit te zetten, bedraagt die ‘bonus’ dus 5 miljoen euro.

Voordeel 4. Investeringen leveren welvaart op

Het kabinet, lobbygroepen en bepaalde economen roepen dat de beoogde miljardeninvesteringen „de economie moeten versterken”. Volgens Bas Jacobs, hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit, zullen slimme, doordachte investeringen ook echt kunnen renderen. „Private investeerders denken bij rendement alleen aan hun eigen portemonnee. Voor de overheid telt het maatschappelijk rendement”, zegt hij.

Voordeel 5. En niet investeren kóst welvaart

In een publicatie op het economenblog ESB waarschuwde Jacobs voor wat er gebeurt als de overheid nu níet extra gaat investeren. „Calvinistische zuinigheid verlaagt de welvaart op de korte en de lange termijn.”

Voordeel 6. Onderwijs is zeer rendabel

Econoom Jacobs noemt als voorbeeld onderwijs. „Als je met beter onderwijs meer mensen een hogere opleiding kunt bezorgen, zullen er meer mensen met een hoger bruto salaris zijn. Dat levert meteen al meer inkomstenbelasting op.” Immaterieel zal de kennis tot hogere productiviteit leiden. Jacobs wijst erop dat het rendement op onderwijs „sinds de jaren tachtig verdubbeld is.”

Lees ook: hoe NRC tien investeringsplannen van het kabinet in 2018 volgde.
Nadelen
Nadeel 1. Er is eigenlijk geen geld nodig

De staatsschuld weer laten oplopen, waarbij de staat rente ontvangt in plaats van uitkeert, klinkt interessant, maar nodig is het niet. Door het lopende en voorziene begrotingsoverschot heeft minister Hoekstra nog voldoende geld achter de hand: dit jaar bijna 10 miljard euro, volgend jaar nog ruim 4 miljard. Bovendien kan hij dat begrotingssaldo ook weer laten teruglopen, tot een tekort van maximaal 3 procent van het bbp. Dat biedt ruimte voor nog eens 25 miljard euro.

Nadeel 2. De Staat weet het geld niet uit te geven

Het kabinet-Rutte III heeft twee jaar geleden al flinke investeringsplannen aangekondigd. In onder meer defensie, het onderwijs en de zorg zouden vele miljarden worden gestoken, oplopend tot 13 miljard per jaar na deze regeerperiode. Uit een inventarisatie van al die plannen bleek dat geld uitgeven in de huidige economie met een krappe arbeidsmarkt behoorlijk lastig is. In 2018 kwam volgens het CPB zeker 3,7 miljard euro van de geplande uitgaven op de plank te liggen.

Nadeel 3. Er zijn al heel veel fondsen

Er zijn al tientallen investeringsfondsen, lokaal en van het Rijk, waar publiek geld in allerhande projecten wordt gestoken. Van het Toekomstfonds dat vijf jaar geleden door oud-D66-leider Alexander Pechtold werd geopperd tot investeringsinstelling Invest-NL (onder leiding van Hoekstra’s verre voorganger Wouter Bos) waar het huidige kabinet al 2,5 miljard in wil steken. Het is niet duidelijk hoe het nieuwe fonds zich tot deze bestaande fondsen zal gaan verhouden. En de Europese Unie kwam in 2015 met het zogenoemde Juncker Fonds, waarin honderden miljarden investeringsgeld werd gestoken. In april kwam de Algemene Rekenkamer met een kritisch rapport over het gebrek aan inzicht in de bestedingen en resultaten van al die bestaande overheidsfondsen.

Nadeel 4. Overheidsinvesteringen zijn risicovol

Grote overheidsinvesteringen in (semi-)publieke projecten lopen niet altijd even gunstig. Denk aan de Amsterdamse Noord-Zuidlijn, de verbouwing van het Rijksmuseum of recent de financiële strop rond het Warmtebedrijf Rotterdam. „De overheid die weer eens met geleend geld aan de slag gaat in de hoop dat het rendement oplevert?”, reageert de Amsterdamse hoogleraar bestuursrecht Jacobine van den Brink. „Ik werd een beetje nerveus toen ik het las.” Volgens haar zijn de risico’s vaak groter dan de gedroomde voordelen. „Je moet je altijd afvragen: waarom stappen private investeerders er niet in?”

Nadeel 5. Europa heeft strenge regels

Een overheid die zich met investeringen op de markt begeeft, moet rekening houden met strikte Europese regelgeving op het gebied van staatssteun en mededinging. Hoogleraar Van den Brink: „De EU is op zich dol op investeringsfondsen die de economieën van de lidstaten kunnen versterken, maar deze fondsen moeten de staatssteunregels wel in acht nemen.”

Nadeel 6. Er is een overvloed aan ideeën

Al op de dag van het Telegraaf-bericht stapelden de verlanglijstjes zich op. Het geld moet naar onderwijs! Nee, naar dijkversterking. Naar de ringweg Eindhoven. Juist naar het openbaar vervoer. Een luchthaven in zee! Wie bepaalt straks welke projecten zich wel en niet lenen voor een rendabele investering? En wat is daarbij dan de definitie van rendabel?

[romo]

Lees en huiver;

Kom niet aan ons spaargeld, Draghi
Een negatieve rente is gunstig voor landen die niet willen hervormen, omdat schulden maken beloond wordt, schrijft Cees van Lotringen. Maar ondertussen onteigent de ECB Nederlands spaar- en pensioengeld.
Mario Draghi, nu nog ECB-president.
Mario Draghi, nu nog ECB-president.
Foto Ralph Orlowski/Reuters
Binnenkort draagt Mario Draghi zijn presidentschap van de Europese Centrale Bank (ECB) over aan Christine Lagarde. Met het vertrek van de Italiaan verdwijnt wel de man, maar niet het monetaire schrikbewind van de ECB dat nu al acht jaar duurt en dat de eurozone in een imaginaire wereld heeft gestort. Niets is meer wat het lijkt.


Cees van Lotringen is hoofdredacteur van Fondsnieuws, een online beleggersplatform. Hij schreef eerder een biografie van Wim Duisenberg.
In een poging de Europese economie te stabiliseren na de kredietcrisis, heeft Draghi’s ECB een onnavolgbaar beleid ingezet. Zo heeft hij de Europese banken geholpen met telkens weer nieuwe, kortlopende plannen, ter hoogte van 700 miljard euro. De pijn van zijn beleid zit echter vooral in het door hem gestarte opkopen van obligaties om de geldhoeveelheid te verruimen (quantative easing), dat voor 2700 miljard euro op de balans van de ECB drukt, en een ernstig marktverstorend effect heeft.

In juli 2012, pakweg negen maanden na zijn aantreden als ECB-president, toen getwijfeld werd aan de houdbaarheid van de euro, sprak Draghi zijn bekende waarschuwende woorden „whatever it takes”. Later voegde hij daar een over-zijn-graf-regerend-dreigement aan toe: „for as long as it takes”.

PRAAT MEE MET NRC

Onderaan dit artikel kunnen abonnees reageren. Hier leest u meer over reageren op NRC.nl .
Op een van zijn laatste beleidsvergaderingen, op 12 september, zal hij mogelijkerwijs het hellevuur van zijn Inferno nog eens oppoken door de moeder aller wapens in te zetten: de herfinancieringsrente – de rente die banken aan de ECB betalen als zij geld willen opnemen – wordt mogelijk verlaagd van nul naar minus 0,20 procent. De vooraankondiging hiervan deed Draghi opnieuw begeleid gaan van schaamteloze intimidatie; hij verklaarde dat de ECB „onconventionele middelen” zou inzetten, omdat „er niets bestaat in de eurozone, noch institutioneel, noch juridisch gezien, wat ons verbiedt het beleid nog ruimer te maken”. Voor Nederland kan een negatieve rente uitdraaien op een verkapte vorm van onteigening van opgebouwd spaar- en pensioenvermogen.

Beperking van rendement van pensioenfondsen
Economen zijn het er grosso modo over eens dat de marktrente al decennia daalt door trends als vergrijzing, toename van de hoeveelheid gespaard geld en een afnemende economische vraag (goederen en diensten). Onenigheid is er over de vraag of de ECB aan de macro-economische stabilisatie bijdraagt door een negatieve rente te introduceren. Het ene kamp denkt dat met een dergelijk beleid volledige werkgelegenheid bereikt kan worden en het officiële doel van een inflatie van 2 procent dichterbij komt. Het andere kamp stelt dat negatieve rentes de effectiviteit van het monetaire beleid ondermijnen, zombiebedrijven de discipline van rentelasten op hun schulden niet meer laten voelen en banken verzwakt. Kortom, dat zij de financiële stabiliteit ondermijnen.


Lees meer over de zoektocht naar nieuwe stimulansen om een recessie te voorkomen: De lokroep van gratis geld
Het lijkt erop dat de ECB rentemanipulatie serieus overweegt om de afzwakkende Europese economie te stimuleren. Behalve dat de ECB daarmee nog nadrukkelijker op de stoel van de politiek gaat zitten, zet het de marktwerking van vraag en aanbod op de obligatiemarkten verder buitenspel. Negatieve rentes beperken de keuzevrijheid en het rendement van grote, institutionele beleggers als pensioenfondsen, mede omdat zij door Europese wet- en regelgeving gedwongen worden ongeveer de helft in ‘risicovrij’ staatspapier te beleggen, zelfs van het technisch failliete Italië. Het gevolg van dit uit twee kokers afkomstige repressieve beleid is dat de marktrentes omlaag stuiteren, terwijl door het opkoopprogramma van de ECB het aanbod daalt en de prijzen stijgen.

Tot welke idioterie dat leidt: Duitsland plaatste deze maand een dertigjarige obligatie tegen een rente van nul procent. Pensioenbeleggers overwogen noodgedwongen op deze lening in te schrijven, omdat het altijd nóg slechter kan. Zo wordt wereldwijd inmiddels een negatieve rente geheven over meer dan 16.000 miljard dollar aan schuldpapier, een kwart van het totaal. Trend: stijgend.

Negatieve rente ondermijnt Draghi’s eigen beleid
De vraag is dan ook: welk doel – of specifieker gezegd welke doelgroep – dient een negatieve rente? Wie wordt daar in de eurozone wijzer van? In ieder geval niet de spaarders of de deelnemers van pensioenfondsen. Maar zelfs de economie wordt er niet structureel beter van, want het leidt tot zogeheten asset bubbles omdat investeerders zoeken naar ‘veiligere’ beleggingen zoals vastgoed en grond, en dat verhoogt de ontwrichtende inkomens- en vermogensongelijkheid tussen investeerders en spaarders. Op de langere termijn kan het zelfs een zeer risicovolle kredietinflatie veroorzaken, bijvoorbeeld doordat particuliere klanten geld toe krijgen als zij een hypotheek nemen bij een bank, zoals nu in Denemarken al het geval is. Kortom, de macro-economische stabiliteit – die Draghi bij zijn aantreden zei te willen ondersteunen – wordt door zijn beleid juist ondermijnd.

Wie wel van negatieve rentes profiteren zijn de zachte heelmeesters onder de regeringsleiders; de politici die noodzakelijke structurele hervormingen (in de welvaartsstaat, de arbeidsmarkt en het onderwijs) in hun land voor zich uitschuiven. Want zij kunnen met negatieve rentes hun schulden goedkoop financieren. Sterker nog, de ECB werpt landen een heus verdienmodel in de schoot: institutionele beleggers zoals pensioenfondsen moeten dan geld toe leggen om staatspapier in hun portefeuille op te mogen nemen.

In Nederland doet de door pensioenfondsen gehanteerde rekenrente de rest en dwingt zelfs de meest succesvolle fondsen om de uitkeringen aan hun deelnemers te verlagen. Mogelijk al later dit jaar.

Klaas Knot niet te benijden
De minst benijdenswaardige persoon in dit treurspel is dan ook president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank. Hij zit in het bestuur van de ECB op persoonlijke titel en dient in die rol het belang van de eurozone dan ook leidend te laten zijn. Voor Knot is dat een duivels, terugkerend dilemma: hij zit gevangen tussen de peer pressure in het ECB-bestuur en zijn zorgen om de uitwerking van dat beleid op Nederland.


Lees ook dit opiniestuk: Wil de ECB de markt helpen of de markt ontwrichten?
Negatieve rentes komen voor Nederland feitelijk dan ook neer op een verkapte vorm van onteigening van opgebouwd spaar- en pensioenvermogen. Voor de Tweede Kamer zou een dergelijk ECB-besluit dan ook een uitgelezen moment zijn om een parlementaire enquête te houden naar wat wel eens de grootste onteigeningsoperatie in ons land sinds 1945 zou kunnen worden.

Klaas Knot kan daar persoonlijk niet zo veel aan doen, al zou hij wel wat vaker met de vuist op tafel mogen slaan en wat meer openlijke steun mogen geven aan Jens Weidmann, de president van de Duitse Bundesbank die als enige manmoedig de strijd tegen het monetaire schrikbewind van de ECB voert.

Bron; NRC.nl

[SlowCo]

Monetaire transferunie van Noord naar Zuid.

[romo]

De gangbare wereldorde gaat ten onder als een Titanic, het orkest speelt rustig door, eigen schuld, dikke bult;

Rooksignalen kondigen een andere wereld aan
Paul Scheffer
We weten nu wel hoe erg de toestand is, en misschien wordt het allemaal nog erger. Toch moeten we voorbij alle morele zelfbevestiging – inderdaad, Salvini, Trump en Johnson bewandelen een doodlopende weg – vragen blijven stellen. Waar komen deze populistische en populaire leiders vandaan en wat kan er tegenover hun ideeën worden gesteld?

Een van de mogelijke verklaringen voor de opkomst van het nationalisme is het machtsverlies van de westerse wereld. De top van industriële landen was een treurig schouwspel. Al was het maar omdat de ‘G7’ in Biarritz samenviel met de herdenking van de bevrijding van Parijs, precies 75 jaar geleden. De beelden van Charles de Gaulle die statig over de Champs-Élysées loopt doen de huidige leiders verbleken.

Dat is natuurlijk geen terechte vergelijking, maar wie zaten de afgelopen dagen aan tafel? Een Italiaanse premier die al is afgetreden, een bondskanselier die tekenen van uitputting vertoont, twee leiders van de Angelsaksische wereld die zich van Europa afkeren, een Canadese premier die wankelt en tenslotte een Franse president die manmoedig de boel bij elkaar probeert te houden.

De ietwat afgeleefde badplaats Biarritz vormde een passende omgeving. Als forum voor mondiale besprekingen is de G7 sleets geworden, al werden rond Iran stapjes gezet. Het klimaat of de internationale handel vragen om een heel ander overleg. Zonder de BRIC-landen – Brazilië, Rusland, India en China – heeft het geen zin meer om hierover te onderhandelen.

Dat is geen slecht nieuws, ware het niet dat deze economieën worden geleid door nationalistische leiders – Xi, Poetin, Modi en Bolsonaro. Zij zien om begrijpelijke redenen een kans om hun lot in eigen handen te nemen nu de economische macht van Europa en Amerika in relatieve zin is afgenomen. Dat kun je zien als de definitieve dekolonisering van de wereld.

Kijk naar het bijtende commentaar van de Braziliaanse president op de internationale bemoeienis met de branden in de Amazone: „Dat is alsof we een kolonie of niemandsland zijn.” Ook in India en China wordt steeds afwijzender gereageerd op westerse bemoeienis. Die rooksignalen kondigen een andere wereldorde aan.

Het nationalisme dat bij de opkomende machten een vorm van zelfbewustzijn is gaat in ons deel van de wereld meer over een verlangen naar bescherming. Beide houdingen kunnen elkaar versterken. De globalisering brengt zo paradoxaal genoeg wereldwijd een toenemende nadruk op nationale soevereiniteit met zich mee.

Klimaat of handel vragen een ander podium dan G7, zonder Brazilië, Rusland India of China gaat het niet
Trump, Johnson, Salvini en Orban omarmen deze trend. Daarom is alle discussie over Russische manipulatie zo oppervlakkig. Als Salvini president Poetin een groot leider noemt, meent hij wat hij zegt. Dat gaat voorbij eventuele inmenging – dat gaat over een gedeeld wereldbeeld, soms ook over dezelfde vijanden.

Zonder de veranderende positie van de westerse wereld begrijpen we te weinig van de roep om bescherming. Die klinkt door in het ‘Take back control’ van de Brexit. Het Britse antwoord is problematisch, want het ligt voor de hand dat juist een eensgezind Europa aan de afzonderlijke lidstaten meer greep op hun toekomst geeft.

In Biarritz werd opnieuw de breuk zichtbaar tussen de Angelsaksische wereld en continentaal Europa. De president van de Europese Raad, Donald Tusk, sprak met gevoel voor drama voor de top over een „laatste kans om onze politieke gemeenschap te herstellen”. Misschien dat het er na Trump en Johnson anders zal uitzien, toch is de kans groot dat het machtsverlies van de westerse wereld voorlopig tot meer nationalisme zal leiden.

Trumps handelsoorlog – zijn streven de Amerikaanse en Chinese economie te ontkoppelen – is een keerpunt. Zelfs zijn meest uitgesproken critici begrijpen dat vrijhandel wederkerig moet zijn. China trekt zich weinig aan van dat beginsel. Die critici begrijpen ook dat handel raakt aan veiligheid, zoals de controverses rond Huawei leren.

De handelsoorlog staat voor meer. De eenzijdige keuzes van de voorbije liberale decennia verongelukken voor onze ogen – ook in de Europese Unie. Het vrije verkeer van kapitaal, goederen en mensen is een mooi uitgangspunt maar vraagt om nieuwe regels. Die reiken van eerlijke belastingheffing tot een minder naïeve handelspolitiek, van veiligheidsbeleid tot een meer geordende migratie.

We weten nu wel hoe erg de toestand is. Voorbij alle morele verontwaardiging over populisme is een Europese samenwerking gevraagd die, anders dan nu, wel openheid en bescherming verzoent. Het is een oude les: vrijheid kan niet duurzaam zijn zonder veiligheid.

Paul Scheffer is hoogleraar Europese studies.

Bron; NRC.nl

[///Joost]

Ik volg het kanaal van Mike Maloney, en hoewel het normaliter over zilver/goud gaat, kwam hij nu eens met een magistraal 'didn't see that coming' filmpje.

Genieten...

[Tom]

https://www.forbes.com/sites/michaelshe ... ic-growth/

[Tom]

[Robin]

Dieptriest, vooral een hoog percentage redelijk jonge manspersonen in 'De Westerse Wereld'.....echt stof tot nadenken...
https://www.nu.nl/gezondheid/5990027/vn ... moord.html

Edit: deze hier maar even. Zo jammer he, leuke meid. En dan dat soort dingen. Vreselijk:
https://www.telegraaf.nl/entertainment/ ... yberpesten

[Robin]

https://www.ad.nl/ad-werkt/baas-verantw ... ~a900cef6/

Bijzonder verhaal!

[romo]

Dus je pist buiten de pot, waardoor je achteraf spijt en een verhoogde hartslag krijgt, vervolgens een infarct en Petrus de groeten van schuldgevoel en de werkgever mag dokken.

Het moet echt niet gekker worden.

Straks pist iedereen buiten de pot en elke werkgever dokken

[WJ]

Ik zat dat vanmiddag ook te lezen....mind fucking blown. Helemaal gek.

Gelukkig is het hier in NL niet zo gek, maarja... Gekke Henkie die op zaterdag ze poot met de voetbal breekt ben je als werkgever ook de sjaak mee.

[Luco]

allemaal emigreren naar frankrijk, goede werkgever zoeken en tijdens zakenreisjes jezelf doodwippen en je familie is binnen

[romo]

Wip je binnen, mooie variant op de Staatsloterij, maar nu met gegarandeerde maximale winstkans

[Luco]

Wip je binnen, mooie variant op de Staatsloterij, maar nu met gegarandeerde maximale winstkans